به گزارش بیداربورس، بازار جهانی استخراج رمزارزها و سهم کشورها از استخراج رمزارز موضوعی متغیر است زیرا با نوسانات در قیمت جهانی رمزارز و سیاست‌های اتخاذی ازسوی کشورها، میزان مشارکت در استخراج رمزارز بیت‌کوین نیز تغییر می‌کند.

طبق گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، شکل زیر سهم ایران از هش جهانی شبکه بیت‌کوین را نشان می‌دهد.

سهم ایران از استخراج رمزارزها نیز در طی دو سال از دو درصد در مهر ۱۳۹۸ به سه درصد در مرداد ۱۴۰۰ رسید. حداکثر سهم ایران از بازار جهانی طبق تخمین مرکز وابسته به دانشگاه کمبریج پنج درصد بوده است. نکته قابل توجه این است که در فصل تابستان سال ۱۴۰۰ که طبق دستور ریاست‌جمهور وقت استخراج رمزارز ممنوع بود، سهم ایران از بازار جهانی استخراج ۱ درصد افزایش داشته است. این موضوع احتمالا به اجرای ممنوعیت استخراج در کشور چین در کنار کاهش ارزش رمزارز بیت‌کوین و درنتیجه کاهش اقبال به استخراج رمزارز در مناطقی که تعرفه برق در آنها بالاتر است، قابل انتساب باشد.

درنتیجه میزان سهم ایران از بازار جهانی استخراج رمزارز گویای میزان مصرف برق بیت‌کوین در ایران نیست و برای تخمین مصرف برق استخراج رمزارز بیت‌کوین باید میزان توان رایانشی که از ایران به این شبکه عرضه شده است را سنجید. شکل زیر نرخ هش مطلق ایران را نشان می‌دهد.

همان‌طور که در شکل بالا مشاهده می‌شود، طبق تخمین‌های دانشگاه کمبریج، سهم ایران از بازار استخراج رمزارز بیت‌کوین متغیر است، اما موضوعی که اهمیت دارد این است که صدور حکم ممنوعیت استخراج رمزارز در تابستان سال ۱۴۰۰ با وجود وقوع قطعی برق و با وجود کاهش میزان استخراج مجاز نتوانسته است مانع از استخراج غیرمجاز رمزارز بیت‌کوین شود.

اوج توان رایانشی که از سمت کشور ایران به شبکه استخراج رمزارز بیت‌کوین اختصاص یافته، در اسفند ۱۳۹۹ و به میزان ۷.۴۵ میلیون تراهش بوده است. کشف چند مزرعه استخراج رمزارز غیرمجاز در اوخر سال ۱۳۹۹ و آغاز بهار ۱۴۰۰ مقداری از سهم ایران را کاهش داد؛ اما در تابستان هنگام صدور رسمی دستور خاموشی مزارع استخراج رمزارز، استخراج رمزارزها ازسوی مزارع غیرمجاز ادامه یافته است.

محاسبه سهم استخراج رمزارزها از خاموشی‌های برق نیازمند تعیین میزان مصرف تجهیزات استخراج رمزارز کشور است. برای تخمین کران پایین و بالای میزان مصرف تجهیزات می‌توان فرض کرد که تجهیزاتی که این میزان توان رایانشی را تولید می‌کنند یا همه بسیار قدیمی و پرمصرف هستند، یا همه بهینه‌ترین تجهیزات موجود در بازار هستند.

برای تخمین دقیق‌تر مصرف باید میانگین مصرف و توان تولیدی تجهیزات مجاز و غیرمجاز را محاسبه کرد. آمار کشفیات وزارت نیرو نمونه خوبی از تجهیزات غیرمجاز را در اختیار می‌دهد اما در نامه‌نگاری با وزارت نیرو مشخص شد، احتمالا مدل تجهیزات توقیفی، از نظر تعداد ثبت و ضبط نشده است. وزارت صمت نیز در بازه تدوین گزارش، اطلاعات لازم را در اختیار مرکز پژوهش‌ها قرار نداده، فقط بخشی از آمار غیرسمی از مراجع معتبر دریافت شد که اطلاعات آن در جدول دو قابل مشاهده است.

همانطور که در جدول بالا مشاهده می‌شود، در فصل تابستان که فقط مزارع غیرمجاز به فعالیت خودشان ادامه داده‌اند، اگر همه تجهیزات غیرمجاز را از نوع پرمصرف m۳x فرض کنیم مصرف برق استخراج رمزارز بیت‌کوین کشور از ۷۰۰ مگاوات فراتر نرفته است. اگر فرض کاملاً بدبینانه این باشد که تخمین دانشگاه کمبریج از مصرف برق ایران به‌دلیل اندازه نمونه‌اش دارای خطا باشد؛ با فرض اینکه ایرانیان سه برابر بیشتر از تخمین دانشگاه کمبریج در استخراج بیت‌کوین فعال بوده‌اند، مصرف برق استخراج بیتکوین ایران از ۱۸۴۵ مگاوات فراتر نمی‌رود. اما کسری تراز برق ایران ۱۴ هزار مگاوات تخمین زده شده است.

درنتیجه گرچه استخراج غیرقانونی رمزارز در تابستان ادامه داشته است، اما خاموشی‌های گسترده را نمی‌توان فقط به استخراج رمزارز نسبت داد. گرچه اگر ضعف کشور در مهار استخراج غیرقانونی ادامه‌دار باشد، می‌توان در سال‌های آینده برای استخراج رمزارزها در قطعی برق نقش جدی‌تری قائل بود. با توجه به رانت انرژی و روند فعلی سیاست‌ها این موضوع دور از انتظار نیست.

به بیان دیگر فاصله معنادار تعرفه برق تعیین‌شده برای استخراج رمزارز با تعرفه برق سایر مصارف نظیر کشاورزی، خانگی و صنعتی و همچنین ساماندهی نامناسب دستگاه‌های استخراج رمزارز موجب شده بسیاری از سرمایه‌گذاران این حوزه به استفاده غیرمجاز از شبکه برق تحت عنوان تعرفه‌های برق کشاورزی، خانگی و صنعتی روی آورند. همچنین به‌دلیل عدم ردیابی کلیه استخراج‌کنندگان غیرمجاز رمزارز، محدود کردن مصرف برق آنها در ساعات اوج مصرف برق نیز امکان‌پذیر نبوده و همین مسئله موجب تحمیل بار اضافی به شبکه برق شده است.

جذابیت استخراج رمزارز در ایران می‌تواند از چند حوزه قابل بررسی باشد. ایران به این دلیل که دارای ذخایر بزرگ گاز و نفت در جهان است، یکی از ارزان‌ترین قیمت‌های برق در جهان را دارد. برای مثال در روز ۲۵ شهریور ۱۴۰۰، متوسط قیمت هر مگاوات ساعت برق مصرفی در ایران حدود ۶۱ هزار تومان برآورد شده‌است، این درحالی است که این عدد ۴۰ برابر کمتر از متوسط قیمت برق در انگلستان یا ۱۰ درصد قیمت برق آلمان است. ازآنجاییکه دو فاکتور توان مصرفی دستگاه استخراج و نرخ هش آن در درآمد خالص رمزارز تعیین‌کننده است، قیمت برق مصرفی بسیار حائز اهمیت است، لذا طبیعی است با این قیمت برق سرمایه‌گذاری مجاز و غیرمجاز در صنعت استخراج رمزارز در ایران جذابیت اقتصادی بالایی داشته باشد.